کلید واژه‌ها:
پديده دولت الكترونيك، برنامه ريزي توسعه، رويكرد، ديدگاه، سند راهبرد ملي دولت الكترونيك، معماري، فن آوري اطلاعات و ارتباطات، تحول دولت، پارادايم دولت الكترونيك.
چکیده:
تحول و توسعه يك نظام كلان، بخصوص در تطابق و تعادل با تحولات سريع محيط اطراف، نيازمند يك حركت مدبرانه و برنامه‌ريزی شده است. چيزی كه در اين ميان اهميت زيادی پيدا می‌كند، از يك سو اتخاذ رويكرد مطلوب براي تبيين مسير مناسب و چگونگي حركت در آن، و از سوي ديگر انتخاب زاويه نگاه مناسب براي نگرش به نظام مطلوب، و پديده تحول آن است. در تجربه اخير تدوين سند ملي دولت الكترونيك، رويكرد اتخاذ شده براي تبيين و حركت به سمت تحقق و توسعه دولت الكترونيك از يك وجه، و نيز ديدگاه اين سند به پديده دولت الكترونيك از وجه ديگر، قابل تعمق و تحليل است. در اين مقاله به اجمال به وجه دوم، يعني ديدگاه و ابعاد آن پرداخته می‌شود.
در وجه اول، اين طرح در حال تجربه رويكردی متفاوت است. رويكردی كه در آن، برنامه‌ريزی توسعه، مبتنی بر طراحی معماری نظام كلان، بر اساس تبيين شالوده هاي نظري آن انجام می‌شود.
در وجه دوم، اين طرح زاويه نگاه متفاوتی را اتخاذ كرده است. زاويه نگاهی كه بر اساس رويكرد اتخاذ شده، و به عنوان محصول آن، انتخاب شده است. به پديده دولت الكترونيك می‌توان از ديدگاه‌های مختلفی نگاه كرد. ديدگاهی بسيار ابتدائی و رايج كه دولت الكترونيك را يك سيستم يا سايت اينترنتی تصوير می‌كند، كه اطلاعات و خدمات يك دستگاه دولتی را به مردم ارائه می‌كند.
يا ديدگاهی كه در آن دولت الكترونيك را در قالب ايجاد يكپارچه كل سيستم‌های رايانه‌ای دستگاه، تبيين می‌كند. و نيز ديدگاه‌هائی كه بر خلاف نگاه ابزاری به فن‌آوری اطلاعات در ديدگاه‌های قبلی، در بردارنده نوعی تحول در مفهوم دولت هستند. در ديدگاه‌های اخير، نوع جديدی از دولت شكل گرفته، و كل دولت و پديده دولت الكترونيك، به مثابه يك نظام مبتني بر فن‌آوری اطلاعات بنا می‌شود. در اين ديدگاه‌ها، كه تدوين سند دولت الكترونيك كشور نيز از زاويه آن انجام شده است، مسئله تنها سازماندهی سيستم‌های رايانه‌ای نيست؛
بلكه هدف، سازماندهی كل سيستم‌ها و خدمات سازمان، چه سيستم‌های رايانه‌ای و چه سيستم‌های غيررايانه‌ای، به صورتی متعامل با جامعه است. زمانی پديده دولت الكترونيك می‌تواند كامل شود كه دولت الكترونيك، تعاملات بين جامعه، دولت و حكومت را تبيين كند؛ و كل فعاليت‌ها، خدمات و تعاملات بين دستگاه‌ها، دولت و مخاطبانش، در بستره فن‌آوری اطلاعات شكل گيرد. به عبارت ديگر، حكومت مبتنی بر فن‌آوری اطلاعات، در جامعه مبتنی بر فن‌آوری اطلاعات ايجاد شود.
در اين ارائه با نگاهی اجمالی به تجربه مورد بحث و رويكرد آن، تلاش می‌شود ديدگاه و زاويه نگاه مورد نظر، مورد توجه و تحليل مختصر قرار گيرد.
