سلسله وبینارهای “تحلیل معماری تحول نهادی نظام تعلیم و تربیت” و برنامه پیشنهادی دولت سیزدهم – جلسه پنجم: اقدامات عملیاتی در نقاط گلوگاهی تحول نهادی نظام تعلیم و تربیت، 1400/6/2
تحول نظام تعلیم و تربیت، در صورتی به صورت مطلوب و موفق انجام می شود، که اولا به صورت نهادینه شده در بافت جامعه رخ دهد، و جامعه و حاکمیت، توما به صورت تمام قد پای این تحول بایستند. ثانیا در تبیین و اجرای این تحول، بر نقاط گلوگاهی که اثرات چندجانبه و تشدید کننده‌ای را بر نقاط دیگر این نظام دارد، متمرکز شده، و بیشترین انرژی را بر این نقاط صرف کنیم، تا بیشترین پیامدهای مطلوب را بدست آوریم.
در سلسله نشستهائی که توسط پنجره تربیت فارس برگزار می شود، با حضور و گفتگوی صاحبنظران برجسته این حوزه، به تحلیل این عوامل پرداخته، و برنامه پیشنهادی به دولت سیزدهم در حوزه نظام تعلیم و تربیت را مبتنی بر آن، تبیین می کنیم. ان شاء الله.
در جلسه اول تا چهارم، در تبیین چکیده این موضوع، به شناخت مولفه های گلوگاهی، و ارتباط آنها با هم در یک زنجیره علت و معلولی، و پس از آن محورهای تحول در چهارلایه پرداخته شد. پس از آن به تبیین اقداماتی که به صورت عملیاتی می تواند تحقق این محورها و حرکت زنجیره‌ای علت و معلولی را تمهید کند، در 5 نقطه شناسائی شده محوری تحول در جلسه سوم و چهارم پرداختیم.
در جلسه پنجم که سه شنبه، 2 شهریور 1400 ؛ ساعت 17 الی 19 برگزار شد، به ادامه بحث در مورد اقدامات مذکور با صاحبنظران پرداخته شد.
اشاره ای به برخی از مباحثی که در جلسه پنجم توسط صاحبنظران مطرح شد:
* خانم دکتر برادران
حتی با توجه به اینکه رویکرد آموزش و پرورش در ایران با رویکرد دولت – ملت تشکیل شد و این مسئله هائی را ایجاد می کند، حتی اگر رویکرد ما دولت – ملت باشد، آیا روشهائی که استفاده می کنیم، ما را به این رویکرد نزدیک می کند؟ در کشورهای دیگر ادبیات کلاسیک مطالعه می شود، تاریخ جایگاه ویژه ای دارد، علوم تجربی توجه ویژه ای را می طلبد و نیازمندیهای متفاوت و منابع متنوع دارد. اما ما چرا از این زاویه به کار درست وارد نمی شویم؟ ما حتی خودمان آنچه که اتفاق می افتد، با رویکرد دولت ملت نیست.
وقتی دولت ملت اتفاق می افتد که یک علقه بین شاگرد و جامعه ایجاد شود. آیا کتاب درسی این قابلیت انتقال و انطباق دارد؟ این لزوم تنوع منابع آموزشی را می طلبد. و این تنه به مدرسه زندگی و مدرسه اجتماعی می زند. و من باید محیط واقعی و جامعه واقعی را احساس کنم. من به جای یک فرد منفعل دریافت کننده، به یک کنشگر فعال تبدیل می شوم.
در کتاب نظارت تحولی، سه مدرسه را ترسیم می کند، و می گوید که برای خوب بودن مدرسه باید نشان دهید که چه نوع مدرسه ای در چه جامعه ای دارید. آیا الگوی مطلوب نظام آموزشی را در مدرسه نشان داده ایم. مثلا در کتاب مثال زده می شود که یک جامعه دموکراتیک مطلوب است. پس مدرسه ام باید یک محیط مشارکتی داشته باشیم. و سازوکارهای آن را در مدرسه ببینیم. ما ایده روشنی از اینکه چه جامعه ای را قرار است بسازیم، نداریم.
در بحث مدرسه زندگی، به نظر من بجز با بحث استاد و شاگردی محقق نمی شود، و اینکه من بتوانم یک جامعه تعاملی ایجاد کنم. به جای اینکه معلم بگوید و شاگرد اجرا کند، باید یک گفتگو شکل بگیرد. متاسفانه الان وقتی در مورد موفقیت صحبت می کنیم، فقط در مورد موفقیتهای شغلی می پردازیم. اما آیا مسائل زندگی و واقعیتهای آنها را مورد توجه قرار می دهیم؟ آیا ما فقط انسان را درگیر شغل خودش می دانیم؟ یا موجودی می دانیم که ارزشهای مختلفی دارد؟ اگر انسان را فقط درگیر پاداشهای بیرونی می بینیم، انسانها را تبدیل می کنیم به انسانهای ماشینی که انگیزه های درونی در او اهمیت ندارد. انسانها مسائل درونی و انگیزه های درونی مهمی دارند که برای او رضایت ایجاد می کند، و برخورد او با آن متفاوت می شود. اگر این انگیزه های درونی را تقویت کنیم، آنگاه می توانیم یک جریان آموزشی موثر ایجاد کنیم. اگر می گوئیم مدرسه زندگی، داریم نظام ارزش گذاری را تغییر می دهیم و بر اساس آن ساختارهایمان را می چینیم.
ما در تغییر روی سه عنصر بحث می کنیم، ساختار، فرایند و نگرش. آیا در این مدل به نگرش هم توجه می کنیم؟ در مورد تغییر نگرش اصلا چگونه باید این کار انجام شود. پس ما یک سه گانه نداریم. محور تغییر نگرش است.
در بحث ارزشیابی، درونداد و برونداد را ارزشیابی می کنیم. در ارزشیابی بحث ما کیفیت زندگی است. یکی از سازوکارهای مهم در این ماجرا بحث بازخورد است که با رابطه مدام با شاگرد و دانش آموخته ها و کیفیت زندگی در آموزش اثر مستقیم دارد.
در بحث کوچ و منتور علاوه بر اینکه مربی باید پشت سر قرار داشته باشد، باید آینه هم باشد و در روبروی شاگرد، اشکالات کار را به او منعکس کند و بازخورد بدهد.
ان شاء الله در جلسات پس از آن، به تدریج به سیر از ابتدای مسیر تحلیل خواهیم پرداخت، و ابعاد فلسفه و رویکرد را مورد بحث قرار خواهیم داد.
دریافت فایل صوتی وبینار پنجم
