بخش سیزدهم از یادداشت‌های ریشه‌یابی مشکلات تحول تعلیم و تربیت، خبرگزاری فارس، 1399/2/6
آیا در مدارس شاگردان مهارت‌های مورد نیاز خود را کسب می‌کنند؟
آیا مدارس امکان وقوع عملی شرایط فعالیت‌هایی که شاگرد قرار است مهارت انجام آن را کسب کند تمهید می‌کنند؟
و امکان انجام فعالیت مکرر شاگرد را در آن شرایط فراهم می‌کنند؟
اهداف مهارتی فهرست شده درکتاب‌های راهنمای تدریس دروس و پایه‌های مختلف را مشاهده کنید. تقریبا تمام مهارتهایی که فهرست شده، و در عمل هم بستر کسب آنها در مدرسه فراهم می‌شود، مهارت‌های لازم برای یادگیری اهداف دانشی است. مهارت‌های خواندن، نوشتن، محاسبات، کشیدن دایره و نظایر آن، تنها مهارتهائی هستند که در خدمت اهداف دانشی است. مهارت‌های دیگر هم اگر در این فهرست از آنها به صورت صوری نام برده شده باشد، در عمل شرایط تحقق پیدا نمی‌کنند.
در حقیقت نظام رسمی از مهارت صحبت می‌کند، اما منظورش دانش است. نام ”اهداف مهارتی“ را می‌برد، اما مقصودش همان ”اهداف دانشی“ است. چون ماموریت دیگری جز تعلیم دانش برای خودش ترسیم نمی‌کند.
- یک کارگاه متفاوت
- ماهیتی متفاوت از دانش
- عرصه عمل برای کسب مهارت
- مهارت‌های مختلف، ضرورتی برای شاگردان
- نیازمند بافتی متفاوت از مدرسه
- به نام مهارت، به کام دانش
- دانش مهارت‌های زندگی به جای کسب مهارت‌های زندگی
- انتظاری برای تغییر بافت مدارس
یک کارگاه متفاوت
– ”خوب بگذارید پولش را هم خودشان بدهند!“
– ”چطوری؟“
– ”قطعات چوب پر مصرف با اندازه های مشخص را تهیه کنید و با قیمت تمام شده در جدول لوازم فروشگاه مدرسه ثبت کنید که از طریق سیستم چایخانه بخرند.“
– ”ببینیم و تعریف کنیم!“
این مکالمه بین من و آقای صباغ مسئول کارگاه مدرسه مان در سال 1393 بود. روال کارگاه این بود که بر خلاف کارگاه‌های مدارس دیگر، درب کارگاه همیشه باز بود و بچه‌ها هر وقت فرصت داشتند، می‌توانستند آزادانه به کارگاه بیایند. تقریبا تمام ابزار و لوازم هم در دسترس بچه ها بود و هر چیزی که می خواستند، می توانستند بسازند.
گفتگوی من با مسئول کارگاه وقتی اتفاق افتاد که دیدم یکی از بچه ها می خواهد یک قفس مرغ برای منزل خود با چوبهای موجود در کارگاه بسازد، و مربی کارگاه با توجه به اینکه چوبها متعلق به مدرسه است، به او می گوید فقط می توانی وسائلی را برای مدرسه درست کنی. بعد از پیشنهاد من، حجم زیادی چوب با مقاطع مختلف (مثلا مقطع 2*2 یا 3*4 یا تخته 15*1.5 با طول‌های سه متری) از چوب بری تهیه کردیم. قیمت تخمینی هر متر آنها را هم محاسبه کردیم و جدول قیمت آنها را در کارگاه نصب کردیم. بچه ها می‌توانستند هر مقدار خواستند از این چوبها در کارگاه حتی برای ساخت وسائل شخصی خودشان استفاده کرده، و خرید آن را هم در سیستم چایخانه مدرسه اعلام کنند.
